In gesprek met Aynouk Tan

Aynouk Tan is journalist, curator en adviseur op het gebied van mode, gender en identiteit. Met haar visie en kledingstijl is ze een entiteit geworden waarmee ze de heersende normen bevraagt. Aynouk pleit ervoor om Amsterdammers radicaal eigenaarschap te geven over hun leefomgeving en te experimenteren met nieuwe samenlevingsvormen. De openbare ruimte zou voor iedereen moeten zijn, ook voor degenen die buiten de norm vallen. Vrijplaatsen en safe spaces voor gemeenschappen die aan de voorhoede van verandering staan moeten worden beschermd.

Ruimte voor nieuwe samenlevingsvormen

Aynouk pleit voor systeemverandering, waarbij er radicaal ruimte wordt gemaakt voor Amsterdammers om eigenaarschap te nemen over hun leefomgeving. Sociale bewegingen als de provo’s hebben de status quo bevraagd door te ontwrichten en met concrete oplossingen te komen, zoals het witte fietsenplan. De gemeente moet Amsterdammers de ruimte geven om zelf met oplossingen te komen en met vernieuwende leefvormen te experimenteren. Zodat je je blijft afvragen: wat is wonen, wat is werken, wat is bezit, buiten het kapitalistische systeem. Het is eeuwig zonde dat vrijplaatsen als ADM en Ruigoord verdwijnen of onder druk staan, terwijl daar juist de vernieuwing en alternatieve cultuur zit waar Amsterdam trots op is en haar imago aan ontleent. Op dit soort plekken wordt geëxperimenteerd met duurzaamheid, gemeenschapsleven en burgerschap. Geef mensen met vernieuwende ideeën eigenaarschap over hun leefomgeving door minder regeltjes op te leggen en meer vertrouwen te geven. Maak ruimte voor nieuwe samenlevingsvormen en richt de stad in naar gemeenschappen. Je ziet steeds meer mensen die alleen wonen, terwijl er nog steeds wordt gedacht in starters en gezinnen.

Inclusiviteit in de openbare ruimte

Als je door Amsterdam loopt zie je in de openbare ruimte terug dat de heersende norm momenteel wit, heteronormatief en hoogopgeleid is. Zo zijn de openbare toiletten ingedeeld in man en vrouw en kan je in de binnenstad nauwelijks verblijven zonder een kopje koffie van 3,50 te drinken. Van wie is de openbare ruimte? Op dit moment is die van degene die binnen de norm past, terwijl die van iedereen zou moeten zijn. De openbare ruimte in de stad zou moeten uitnodigen om jezelf te zijn. Hoe richt je processen, stad, publieke ruimte, onderwijs zo in dat het potentieel dat buiten de norm valt ook aangemoedigd wordt om zich te ontwikkelen? Het is belangrijk dat we ons ervan bewust zijn dat onze lichamen worden beïnvloed door machtsstructuren. Waarom huppelen we bijvoorbeeld niet over straat, of ontwerpen we stoelen waarop je kan liggen in plaats van zitten? Zorg dat je plekken ontwerpt die ook andere manieren van zijn en andere kwaliteiten laten zien. Juist gemeenschappen die aan de voorhoede staan van verandering, zoals de queer community en de black lives matter beweging, zouden de ruimte moeten krijgen om zich te laten zien. De stenen bepalen de stad, daarom is de discussie over standbeelden en straatnamen heel belangrijk.

Safe spaces

Zolang het voor mensen die buiten de norm vallen niet volledig veilig is om zichzelf te zijn in de openbare ruimte, is het belangrijk dat er safe spaces zijn voor gemeenschappen als de queer community. De gemeente moet concreet en actief ruimte maken voor diverse manieren van samenkomen en dit soort plekken subsidiëren. Dit is belangrijk, want als je buiten de norm valt heb je automatisch ook minder kansen op de arbeidsmarkt. Een voorbeeld van een safe space is de Vrankrijk in de Spuistraat, waar queer only avonden worden georganiseerd. Sommige mensen vinden het uitsluitend, maar zolang het niet veilig is is het belangrijk dat er plekken zijn waar mensen die buiten de norm vallen zichzelf kunnen ontdekken. Dat zijn de plekken waar ik zelf de ruimte en kreeg en de veiligheid voelde om dat te kunnen doen. De Vrankrijk is cultureel erfgoed en moet worden beschermd. Het is belangrijk dat de gemeente erkent dat er een norm is, en dat degene die daarbuiten vallen beschermd worden. Dit geldt ook voor kwetsbare groepen als daklozen en ongedocumenteerde vluchtelingen. Als je niet binnen het systeem past of aan de regels van de gemeente kan voldoen wordt het je heel moeilijk gemaakt om een waardig bestaan op te bouwen in de stad.

Adviezen aan de gemeente:

Maak ruimte voor systeemverandering door bewoners eigenaarschap te geven
Biedt ruimte om te experimenteren met nieuwe samenlevingsvormen
Bescherm vrijplaatsen en safe spaces voor gemeenschappen die aan de voorhoede verandering staan
Zorg voor een stad die de ruimte geeft om jezelf te zijn en je te ontwikkelen los van de heersende normen