Hoe we aan de stad werken
We willen meer ruimte voor diversiteit en eigenheid in de manier waarop we aan de stad bouwen: met een open en nieuwsgierige houding, gericht op goede samenwerking.
We werken samen met professionele partijen, zoals woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars, beleggers en grote instellingen. Daarnaast is een uitdrukkelijke wens van de gemeente om Amsterdammers een meer actieve rol te geven. Dat geldt voor beheer en invulling van de eigen leefomgeving, ruimte voor lokaal ondernemerschap, maar ook bij het daadwerkelijk bouwen aan de stad en het realiseren van de energietransitie. Vijf voorwaarden voor het werken aan de stad:
- Ruimte maken voor diverse partijen
- Open ontwerpen
- Instrumentarium voor samen stadmaken
- Waardecreatie voor en door lokale gemeenschappen
- Democratische besluitvorming op basis van collectieve kennis
Ruimte maken voor diverse partijen
De gemeente werkt intensief samen met projectontwikkelaars, woningcorporaties, architecten, beleggers en bouwbedrijven. Dat is nodig om het tempo van de woningbouw en gebiedsontwikkeling hoog te houden. We gaan deze vertrouwde samenwerking verder optimaliseren. Daarnaast daagt de gemeente zichzelf en professionele partijen uit om de toenemende betrokkenheid van lokale ondernemers en bewoners beter tot zijn recht te laten komen. Met lokale, grote en kleine ondernemers, wooncoöperaties en buurtplatforms kunnen we de manier waarop we aan de stad bouwen meer divers maken.
Open ontwerpen
Open ontwerpen staat voor de gezamenlijke opgave een open stad te maken. Dat geldt zeker in de bestaande stad en in delen van de stad waar gebieden met veel ontwikkeling in verbinding staan met aangrenzende buurten en hun bewoners. Belangrijk is dat in deze nieuwe stukken stad ook een mate van openheid en onafheid blijft, die ruimte biedt voor bewoners en ondernemers om op in te haken. De fysieke leefomgeving moet in staat zijn om veranderende behoeftes een plek te geven, zodat de geplande stad ruimte biedt aan de geleefde stad. Zo houden we vast aan de economische en culturele diversiteit van Amsterdam. De stad als markt- en broedplaats voor allerlei spontane en onvoorspelbare functies, ontmoetingen en activiteiten.
De open ontworpen stad remt ook de groeiende onbetaalbaarheid van de stad. Een groter wordende groep heeft steeds minder toegang tot de stad. Het beter tegemoet komen aan de behoeftes van groepen die niet als vanzelfsprekend meepraten en -beslissen schept kansen voor ondernemerschap en maatschappelijk initiatief in kwetsbare wijken.
Instrumentarium voor samen stadmaken
Onderdeel van het bredere ‘ontwikkelpalet’ van het samen stadmaken is nieuw gemeentelijk instrumentarium. Een meer actieve rol van Amsterdammers vraagt van de gemeente actief aanmoedigen en ondersteunen. We stellen data, instrumenten en expertise ter beschikking aan de stad en zoeken actief naar reactie op gemeentelijke voornemens in wijken en buurten. We benutten de mogelijkheden van digitalisering om andere onderdelen van de agenda samen stadmaken te ondersteunen. We ontwikkelen dit instrumentarium op basis van de volgende uitgangspunten:
- De gemeente is zo transparant mogelijk
Nieuwe plannen en verleende vergunningen, die impact hebben op de wijk, worden openbaar en vindbaar gemaakt. Geïnteresseerden en belanghebbenden kunnen zich bijvoorbeeld abonneren op een alert-functie, waarmee ze op de hoogte worden gesteld van de plannen en besluiten in hun buurt en hoe ze daar invloed op uit kunnen oefenen. Daarnaast verkennen we het opzetten van een ‘transparantieportaal’ waarin contracten tussen gemeente en derden te vinden zijn.
- Samenwerken gebeurt op basis van een gelijke informatiepositie
De gemeente stelt actief aan iedereen alle data en informatie ter beschikking die er over de leefomgeving is. Dit komt niet alleen ten goede aan de actieve Amsterdammer, die met die informatie beter weet wat er gebeurt en wat er mogelijk is in zijn of haar omgeving. Het zorgt ook voor efficiëntere samenwerking in de keten van planvorming tot uitvoering en beheer. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente dat zij geen informatievoorsprong heeft en snel kan reageren op de aanvullende informatievragen van Amsterdammers.
- Plan-, ontwerp- en rekeninstrumentarium is voor de stad
Bij het werken aan de leefomgeving wordt gebruikgemaakt van technieken en modellen voor het rekenen en tekenen aan de stad. We streven ernaar dit instrumentarium zoveel mogelijk ter beschikking te stellen aan Amsterdammers. Waar traditioneel een flinke mate van expertise nodig was voor het bedienen van reken- en tekenprogramma’s, is het door de toegenomen rekenkracht van computers steeds eenvoudiger geworden om complexe berekeningen snel te maken en direct te laten zien wat een plan of ontwerp betekent voor de leefomgeving. Dit instrumentarium kunnen Amsterdamse stadmakers gebruiken om de collectieve kennis in de stad te vergroten en hun eigen plannen en visies te onderbouwen.
Waardecreatie voor en door lokale gemeenschappen
De ontwikkeling van Amsterdam gaat in de eerste plaats over mensen en de gemeenschappen waarin zij leven. De directe leefomgeving van Amsterdammers wordt gevormd door buurten. Het is daarom belangrijk om hier de waardevermeerdering te organiseren die bouwprojecten en gebiedsontwikkeling met zich meebrengt. Een belangrijk principe daarbij is wederkerigheid. Dit principe komt o.a. terug in een nieuw te ontwikkelen tool voor Amsterdamse buurten: de buurtbatenovereenkomst. Wie iets wil in Amsterdam, moet dus laten zien dat de stad daar ook wat aan heeft.
Om publieke waardecreatie op een krachtige manier verder te ondersteunen verkennen we wat de mogelijkheden zijn van een woningbouwfonds. Uitgangspunt is dat betaalbare woningen en werkruimten worden aangeboden.
Democratische besluitvorming op basis van collectieve kennis
Samen stadmaken valt of staat bij de toegang tot besluitvorming. Hierbij is de gemeente aan zet. Deels kunnen het eenvoudige ingrepen zijn. Zoals het neerzetten van een informatiebord op plekken waar iets staat te gebeuren. Dit is een simpele en effectieve manier om bewoners in vroegtijdig stadium op de hoogte brengen van veranderingen die de buurt kunnen raken.
We nemen ons ook voor om zoveel mogelijk planvorming fysiek in de buurt te beginnen. Met werkateliers in de straat haal je de kennis en ervaringen uit de buurt binnen. Door je als projectgroep te vestigen in de buurt zorg je tegelijkertijd voor draagvlak bij lokale bewoners en ondernemers.
Bij het wederkerigheidsprincipe is een gelijkwaardige informatiepositie cruciaal. Het is van belang hierbij op verschillende dingen te letten. Taal (denk aan laaggeletterdheid, jargon), tijd (effectief betrokken zijn kan tijdsintensief zijn) en digitale behendigheid (er zijn grote niveauverschillen van online behendigheid tussen Amsterdammers). De gemeente neemt daarom haar verantwoordelijkheid in het ontsluiten en actief aanbieden van informatie waardoor de Amsterdammers en andere partners op basis van gelijkwaardigheid met elkaar kunnen samenwerken.
Ook verkennen we hoe de invoering van buurtrechten bij kan dragen aan het creëren van een gelijker speelveld tussen gemeente, professionele partijen en buurtgroepen en initiatieven van onderop. Mogelijke buurtrechten zijn: 1) Het recht om uit te dagen – bewonersgroepen krijgen het recht om lokale dienstverlening vorm te geven en uit te voeren. 2) Het eerste biedingsrecht – georganiseerde bewoners en maatschappelijke ondernemers mogen als eerste bieden op grond en vastgoed. Zo zorgen we ervoor dat lokale initiatieven niet door kapitaalkrachtige marktpartijen weggedrukt worden. 3) Het recht om te plannen – bewoners krijgen het recht om zelf ruimtelijke plannen te initiëren.