WomenMakeThe City

Het was warm onder het glazen dak van de ontvangstruimte van De Bonte Kraai in Zuidoost. Vrijdag 21 juni 2019 verzamelden 80 vrouwen zich hier om met elkaar in gesprek te gaan over wat zij belangrijk vinden voor de stad van 2050. Initiatief voor WomenMakeTheCity kwam van wethouder Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ordening). Zij wil weten wat er verandert als je met een vrouwelijke blik naar de ontwikkeling van de stad kijkt. En deze inbreng benutten voor de Omgevingsvisie Amsterdam 2050.

Verschillende vrouwennetwerken uit voornamelijk de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost waren uitgenodigd. Hapjes en een drankje wachtten bij binnenkomst waar iedereen plaats nam aan een van de vier gesprekstafels. Gespreksleider Gulden Ilmaz heette iedereen welkom.

Vrouwelijke visie

Als eerste vrouwelijke wethouder Ruimtelijke Ordening zit Marieke van Doorninck vooral met mannen aan tafel. Terwijl het zo belangrijk is dat iedereen wordt gehoord als het gaat over de stad van de toekomst, licht de wethouder in haar openingsverhaal toe. Vandaar dit gesprek met vrouwen die niet altijd de kans krijgen om mee te praten. Over de thema’s veiligheid, inclusiviteit, jeugd en ontmoeten & verbinden in de stad van de toekomst.

De vraag in wat voor stad we willen leven, gaat volgens Van Doorninck niet alleen over gebouwen en openbare ruimte. Het gaat over een stad waar iedereen een plek heeft, veilig is en elkaar tegenkomt. Daar kun je met het ontwerpen van de stad in sturen. Maar ook over vragen als: willen we zonnepanelen op het dak? Hoe gaan we om met auto’s nu er steeds meer Amsterdammers bijkomen? Hoe zorgen we voor veilige fietspaden? En wat we doen met groen?

Toegankelijke stad

Architect Arna Mačkić verwijst in haar lezing naar haar eigen ervaringen als kind dat met haar ouders is gevlucht uit Bosnië. Ze merkt hoe moeilijk het is om met een vluchtelingenachtergrond een gelijkwaardige plek in de samenleving te krijgen. Net als mensen met een biculturele achtergrond, vrouwen, mensen met een beperking of met weinig geld. Mačkić is architect en oprichter van Studio LA, en hoofd van de afdeling Architectural Design aan de Gerrit Rietveld Academie. Ze is onderscheiden met de Jonge Maaskantprijs 2017 voor haar zoektocht naar ‘inclusieve architectuur’ en naar nieuwe manieren om het publieke belang te dienen.

Gelijkwaardig en zichtbaar

Mačkić maakt zich zorgen over hoe onbetaalbaar wonen in de stad is, over gesegregeerde scholen. Ze wijst ze op het belang van een toegankelijke stad voor iedereen. Dus ook voor Amsterdammers die niet hier geboren zijn. ‘Hoewel Amsterdam een stad is van verschillende culturele achtergronden is dit niet genoeg zichtbaar in de publiek ruimte. Architectuur en gebouwen zijn plekken waar mensen samen komen. En als je plekken zo ontwerpt dat ze voor iedereen toegankelijk zijn, worden al deze verschillende mensen ook zichtbaar.’ WomenMakeTheCity is een kans om ook de geluiden van deze groepen te horen.

Gedeelde tradities

Een mooi voorbeeld van inclusiviteit in de openbare ruimte is de brug in haar familiestad Mostar. In deze stad waar kinderen met verschillende religieuze achtergronden gescheiden van elkaar leven, in afzonderlijke wijken en scholen, is er nog één gedeelde traditie. Het ritueel van duiken vanaf de Oude Brug. Om dit ritueel voor iedereen toegankelijk te maken, ontwierp Mačkić een plek waar bewoners van grote hoogte kunnen leren duiken. En organiseerde ze duiklessen in het lokale badhuis. Publieke plekken waar kinderen elkaar ontmoeten is essentieel volgens de architect. Zij zijn de toekomst.

Inclusiviteit betekent een gelijkwaardige uitwisseling, vindt Mačkić. Hoe ingewikkeld de thema’s van deze dag ook zijn, toch is het belangrijk dat dit gesprek plaatsvindt. Vandaag is de kans om te laten zien waar de gemeente zelf niet aan heeft gedacht. Zij sluit af met de wens dat er een vervolg komt op deze dag.

De middag vervolgt met het inhoudelijke gesprek over de stad van 2050. Aan vier tafels spraken de 80 vrouwen over de thema’s veiligheid, inclusiviteit, jeugd en ontmoeten & verbinden. Per tafel leidde een gesprekleider van de gemeente het gesprek, een tekenaar verbeeldde alle ideeën en wensen ter plaatse in een tekening. Zo kan iedereen na afloop in één oogopslag haar eigen inbreng terugzien.

Een rijke opbrengst

Per tafel bepreekt Gulden Ilmaz met de gesprekleider de meest opvallende ideeën, zorgen en wensen. De tekeningen zijn ook hier een handige leidraad.

Inclusiviteit

Hoe zorg je voor een inclusieve stad? Hoe houd je daar in de openbare ruimte rekening mee? Deze vraag stond centraal. Allereerst door de mensen die er wonen mee te laten praten. Over hoe hun buurt eruitziet. En over hoe je groepen met elkaar in verbinding brengt. Inclusief gaat ook over: een open en toegankelijke stad, waar je je veilig voelt. En die mogelijkheden biedt om te verbinden. Bijvoorbeeld met gebouwen die gratis zijn en toegankelijk voor iedereen. Maar ook door een goede infrastructuur en ontsluitingen in mobiliteit. Belangrijk is de verbinding tussen oost en west: tussen de ene kant in Zuidoost waar miljoenen worden verdiend en de andere kant waar mensen in armoede leven.

Rechtvaardige stad

Scholen worden gezien als een belangrijke sleutel voor inclusiviteit, als centraal punt van waaruit je kunt gaan opbouwen. Een andere manier is het hanteren van de zogenaamde index van de rechtvaardige stad. Door in het ontwerpen rekening te houden met: het democratische gehalte, het gevoel erbij te horen, eigenaarschap, in hoeverre je schoonheid ziet in een gebouw, gezamenlijkheid: is het van iedereen of worden er groepen buitengesloten en de sociaaleconomische positie. Door het nastreven van deze waardes, kom je uit op een gelijkwaardige stad. Een andere suggestie is het ontwikkelen van een keurmerk voor de openbare ruimte, dat ervoor zorgt dat nieuwe gebouwen zo ontworpen worden dat ze toegankelijk zijn voor iedereen.

Veiligheid

Aan deze tafel blijkt dat heel veel samenhangt met je gevoel van veiligheid. Bijvoorbeeld, hoe zorg je voor veiligheid op scholen? Wat is de rol van ouders in geval van pesten? Hoe zorg je dan voor een open sfeer waarin kinderen alles kunnen zeggen. Ook opvoeddebatten zijn genoemd als idee. Door ruimtes te maken waar ouders met elkaar in gesprek kunnen over het opvoeden van hun kinderen.

Sociale veiligheid

Op straat zorgt de inrichting van de openbare ruimte voor een veilig gevoel. Net als goede verlichting. Het is belangrijk dat je goed om je heen kan kijken en overzicht hebt. Dit geldt ook voor galerijen in flats: het voorstel is om hier een soort stoep met tuintjes van te maken.

Om seksuele intimidatie tegen te gaan, willen de deelnemers handhaving van het sis-verbod door agenten in burger. En weerbaarheidstrainingen, maar dan niet alleen door vrijwilligers gegeven. Dit zou een verantwoordelijkheid van de gemeente moeten zijn. En zorg voor schone toiletten alleen voor vrouwen.

En er was de oproep om mensen in parkeergarages en OV niet te vervangen door computers. Deze mensen geven juist een gevoel van veiligheid. Een succesvol eigen initiatief is de ‘nachtwacht’ van bewoners van een tehuis. Hier houden elke avond 3 dames en 2 heren de uitgang in de gaten op het moment dat het gebouw rond 22.00 uur sluit. Dit heeft het gevoel van veiligheid vergroot.

De jeugd

Ook bij het thema jeugd zijn alle andere thema’s relevant. Om die reden is het belangrijk dat de jeugd een stem krijgt in de toekomstvisie, is een van de conclusies aan deze tafel.

In feite gaat het vandaag om gelijke kansen voor iedereen, dus ook voor jongeren. Een zorg die iedereen deelt, is de vraag of jongeren in de stad een plek vinden om te wonen? Er zijn niet genoeg betaalbare woningen beschikbaar.

Segregatie tegengaan

Belangrijk aandachtspunt is dat de overheid segregatie tegengaat. Sommige jongeren komen hun buurt bijna niet uit. Een buurtapp kan helpen om meer verbondenheid in de buurt te creëren. Ook zijn er te weinig plekken voor jongeren. Buurthuizen zijn vaak te vol met andere activiteiten. Een eigen plek is belangrijk om je als jongeren te kunnen ontwikkelen.

Een concreet voorstel voor de allerjongsten is om alle ruimtes rond speeltuinen autoluw in te richten. Kinderen kunnen dan veiliger oversteken. Verrassend is de suggestie van speelruimtes voor volwassenen. Iemand had nog nooit zoveel nieuwe mensen ontmoet op straat als tijdens het spel Pokémon Go.

Ontmoeting en verbinding

Er zijn heel veel verschillende groepen en initiatieven die wat voor de stad willen doen. Maar sommigen missen een plek waar ze samen kunnen komen of een activiteit kunnen organiseren. Zo blijkt er veel behoefte te bestaan aan meer buurthuizen en het liefst ook één centrale plek in de stad waar verschillende culturen en leeftijdsgroepen samen kunnen komen. En aan plekken die voor iedereen (gratis) toegankelijk zijn, zodat mensen elkaar kunnen ontmoeten.

Ontwerpen in bestaande stad

In Noord is de vraag hoe bestaande buurten mee kunnen profiteren van alles wat er nieuw komt in Noord. Voor ontwerpers betekent dit dat ze rekening houden dat ze niet op een leeg blad ontwerpen maar in de bestaande stad. Een hele uitdaging.

Verder kwamen er suggesties voorbij, zoals een moestuin als plek om elkaar te ontmoeten. En ook: breng kleur op straat, zorg voor licht en groen. Dat helpt om mensen te stimuleren het juiste te doen. Zoals in Noord waar afvalbakken zijn bekleed met een groen vilt en bloemetjes erop. Sindsdien zetten mensen minder vuil ernaast.

Zeg ook wat niet kan

Dagelijks bestuurder Tanja Jadnanansing sprak met vrouwen uit Zuidoost. Zij merkte dat mensen teleurgesteld raken als de gemeente wel een schouw in de buurt organiseert, maar vervolgens niets doet. Als je niks kan doen, vertel dat dan ook eerlijk, was het devies aan deze tafel. Laat mensen niet voor niks komen. Iets wat zij zich als stadsdeelvoorzitter zeker aantrekt.

Dromen, verbinden en verhalen vertellen

Gaat er ook echt iets met de opbrengsten van vandaag gebeuren? De wethouder sluit af met de uitnodiging om in een vervolg samen verder te praten over een aantal kernpunten van deze dag. En te horen wat volgens de vrouwen zelf nog belangrijke onderwerpen zijn. Hierbij wil ze in de Omgevingsvisie ruimte geven aan de persoonlijke verhalen van mensen. Doel is om met elkaar een beeld te krijgen hoe de stad er in 2050 uit moet zien. En hoe we morgen moeten samenwerken om dat te bereiken. Met behulp van de kracht van verbeelding, zoals de tekeningen van deze dag. En door dromen, verbinden en verhalen vertellen. Iets waar juist vrouwen goed in zijn.

Tot slot is een groepsfoto gemaakt. Na een afsluitend drankje ging iedereen geïnspireerd weer naar huis.