Ondernemers over wat goed is voor de stad

Vrijdag 13 december 2019, Voormalige Stadstimmertuin

Continuïteit voor bedrijf én stad

De Omgevingsvisie bepaalt straks welke bedrijvigheid in Amsterdam de ruimte krijgt. Maar dan moeten we wel bepalen welk ondernemerschap bijdraagt aan een betere stad. Daarover ging dit stadsgesprek met zo’n 25 ondernemers onder leiding van stadsmaker Thieu Besselink. Wethouder Marieke van Doorninck opende het stadsgesprek met een belangrijk vertrekpunt: ‘De stad is van degenen die voor haar willen zorgen.’ Een mooie drager voor de discussie. De vraag is dan: welk ondernemerschap is goed voor de continuïteit van bedrijf én stad? Dit verslag met inzichten vanuit ondernemers vormt straks één van de ingrediënten van de omgevingsvisie die in de loop van 2020 het licht moet zien.

“Door een eenzijdig aanbod vervaagt de identiteit van Amsterdam”

Meer regulering en regie

De eerste vraag was: waar lopen ondernemers tegenaan als ze proberen goed te doen voor zichzelf en voor de stad? Een gespreksronde met een bonte verzameling aan inzichten.

Blendification

Meest opvallend was de oproep aan de gemeente tot meer regulering. Er is nu te weinig grip: op private belangen en op de markt die uit de bocht vliegt, met flinke prijsopdrijvingen als gevolg. Ook verdwijnt hierdoor de diversiteit uit de stad. Ie- mand noemde de term blendification: een samen- trekking van blending en gentrification, die erop neerkomt dat overname van de stad door het grote geld straks economische en culturele eenzijdigheid oplevert, waardoor de identiteit van Amsterdam vervaagt.

Commons

Advies aan de gemeente is om grondprijzen niet te enthousiast met de markt te laten meestijgen. En gemeentelijk vastgoed minder vaak commercieel te verhuren. Broedplaatsen zijn bijvoorbeeld vaak tijdelijk, terwijl er ook permanente ruimte nodig is voor laag-economische functies. Er is nu gewoonweg te weinig betaalbare ruimte, wat de dynamiek van de markt ondergraaft. Startende ondernemers zijn te weinig beschermd tegen sterke, gevestigde (internationale) spelers. Ook is er behoefte aan meer regie op wonen en participatie, met het oog op het publieke belang. Het woord commons kwam ter sprake: publieke waarden en ruimten, waar marktregels niet gelden.

Ambtelijke molen

Maar regulering heeft altijd twee kanten, zeker voor ondernemers. Natuurlijk werd er daarom ook geklaagd over uit de hand gelopen aanbestedingsregels, ‘oud-denken’, traagheid en ‘ambtelijk denken’. Ook werd geconstateerd dat er geen MKB-toets op de gemeentebegroting is geweest.

Verbinden

Er werd nadrukkelijk opgeroepen tot verbinding. Bewoners en ondernemers staan nu te vaak tegenover elkaar, in plaats van dat naar gedeelde waarden wordt gezocht. De gemeente zou hierin meer bruggen kunnen slaan. Volgens sommige ondernemers staat de bewoner nu te vaak op één. Als voorbeeld werd de wens van ondernemers genoemd voor een autoluwe Zeedijk, die bewoners niet zouden willen en tegenhouden.

Economy for the common good

Chairwoman Estefania Matesanz Medina van Economy for the common good, en business analist Lukas Held bij Cargoroo, presenteerden een model dat al door verschillende Europese steden en regio’s wordt gebruikt: Economy for the Common Good. Het laat zien hoe je als bedrijf overzichtelijk kunt scoren op sociale en duurzame criteria, richting klanten, personeel, leveranciers en anderen. Frans Maas uit het Brabantse Boxtel liet zien hoe hij dat met zijn bedrijf in de praktijk aanpakt. Waarden als re-integratie en hergebruik kunnen wat hem betreft prima samengaan met een gezonde bedrijfsvoering, en kunnen zelfs het nieuwe verdienmodel worden. Het helpt daarbij als de gemeente dit stimuleert en ‘slechtere’ vormen van bedrijfsvoering moeilijker maakt.

Wat is goed voor de stad?

Aan de hand van geeltjes hebben we vervolgens geïnventariseerd wat goed is voor de stad. Geformuleerd als opdrachten aan bedrijven en vooral gemeente, leverde dit opnieuw een veelkleurig beeld op. Sommige adviezen zijn tegenstrijdig aan elkaar, andere vullen elkaar goed aan. Met opnieuw veel aandacht voor regulering en verbinding, met de oproep aan de gemeente een krachtige rol in te nemen als goede marktmeester.

Opdrachten aan gemeente en bedrijfsleven

Over de Omgevingsvisie

Pas op met verdichting
Zoek een stad in balans, met concentratiegebieden
Werk de omgevingsvisie ook op straatniveau uit

Over een goede overheid

Kijk naar het bredere perspectief
Gebruik overheidsinstrumenten integraal
Wees betrouwbaar op de lange termijn
Pas bonus/malus echt toe
Gebruik ook studies die in de la liggen

Over ruimte voor dynamiek

Geef ruimte aan voorlopers
Stuur op positiviteit in plaats van beperking en wantrouwen
Hanteer flexibele regelgeving
Geef ruimte voor ontwikkeling
Wees niet bang voor verandering
Maak innovatieve ontwikkelingen meetbaar

Over het corrigeren van de markt

Geef meer ruimte aan kleine ondernemers ten koste van ketens
Maak de stad minder commercieel
Werk aan lokaal, bereikbaar, circulair, sociaal, samen en betaalbaar
Hanteer een meetlat zoals Economy for the Common Good
Geef kunst- en cultuurbroedplaatsen een duurzamer karakter
Bedenk wat je als mens wilt hoe de stad moet zijn
Neem regie, stel kaders en reguleer

Over de gezamenlijke belangen

Zorg voor de onderneming, voor de stad waar die staat en de mensen die er wonen
Zie publieke en ondernemersbelangen als win- win
Erken dat ondernemers niet altijd vanuit eigenbelang denken
Bedenk dat gemeente, burgers en ondernemers elkaar nodig hebben
Bedenk dat je commerciële bedrijven nodig hebt om sociale bedrijven te betalen
Geef steun en ruimte aan ondernemerschap die waarde creëert
Zoek meer verbindingen tussen economie en sociaal
Speel een verbindende rol tussen ondernemers, makers en actieve bewoners

Over participatie

Geef lokale zeggenschap, met gedeelde verantwoordelijkheid voor publieke ruimtes
Doe alles gebiedsgericht en bottom-up
Echte participatie is niet alleen om af te vinken- Doe het vervolgproces goed, samen en serieus, met een betrokken wethouder
Er is behoefte aan een actieve werkgroep

“Bedenk dat gemeente, burgers en ondernemers elkaar nodig hebben”

Instrumenten en vervolg

De Omgevingsvisie is slechts een van de vele instrumenten waarover de gemeente beschikt om de ‘goede’ doelstellingen te behalen. Denk aan stedenbouw, omgevingsplan, tenders, vergunningen, erfpachtvoorwaarden, subsidies, eigen vastgoed, grondprijzen, convenanten, of een ‘gemene goed-balans’. Tijdens dit stadsgesprek zijn we daar niet verder op ingegaan. Hier stond de Omgevingsvisie centraal. De eerste versie daarvan zal in 2020 met vele partijen, waaronder ondernemers, worden besproken. Verder is een tweede ondernemersgesprek aangekondigd met als th