In gesprek met David Asser

David Asser is rector-bestuurder van het Fons Vitae Lyceum in Oud Zuid, waar hij negen jaar heeft gewerkt. Binnenkort stopt hij bij deze school om bestuurder te worden bij Zaam, een overkoepelend schoolorgaan in regio Amsterdam. De grootste uitdagingen voor Amsterdam zijn het ruimtegebrek voor populaire scholen en de verschillen in kwaliteit tussen scholen in de verschillende stadsdelen. Het lerarentekort hangt hiermee samen, omdat dit voornamelijk een probleem is in de scholen waar lager onderwijs gegeven wordt en die dus minder betalen. Hij hoopt dat de segregatie in het onderwijs minder wordt doordat de kwaliteit van de scholen gelijk getrokken wordt en docenten beter geplaatst worden.

Ruimte voor onderwijs

Er zijn een aantal ontwikkelgebieden in de stad waar zogeheten onderwijsvlekken op zijn aangegeven door de gemeente. Dit zijn plekken nabij nieuwe woonwijken die zijn aangewezen voor nieuwe onderwijsvoorzieningen. Vervolgens heb je te maken met prognoses. Hoe gaan die wijken er uit zien, wat verwachten we dat daar voor populatie komt, en is er ook gelijk voortgezet onderwijs nodig? Omdat de groeicijfers fluctueren is het lastig voor bestuurders om een visie te maken. Waar drie jaar geleden nog een groei van het aantal leerlingen werd verwacht, lijkt dit nu een beetje te stagneren. Daar is toen wel enorm op ingezet, terwijl er eigenlijk al teveel onderwijsvoorzieningen zijn in de stad. Tegelijkertijd merkt Asser op dat gezinnen de stad uit trekken, omdat de woningmarkt onbetaalbaar is geworden voor tweeverdieners met kinderen. Hij hoopt dat deze trend zich niet verder zal doorzetten.

Kwaliteit versus locatie?

Populaire scholen als het Fons Vitae hebben een overschot aan leerlingen en kampen met ruimtegebrek. Maar het gebouw is een beschermd stadsgezicht; je kan er niet zomaar een verdieping op zetten. De vraag is of het Fons Vitae, als je de school zou oppakken en hem op een plek waar een onderwijsvlek is aangewezen zou zetten, dezelfde populariteit zou behouden. Is dat dan echt de kracht van die school, of van de plek waar het staat? In de ogen van veel Amsterdammers is dit een veilige en vertrouwde leeromgeving, mede door het feit dat deze school in Oud Zuid staat. Als je de school in een nieuwbouwwijk zet komen de leerlingen die specifiek voor deze locatie komen niet meer. Dat wil niet zeggen dat het dan niet succesvol kan zijn, maar dan wordt het een andere school. Vanuit het karakter gedacht voelt dit gebouw toch als een soort tweede huis.

Segregatie in het onderwijs

Daarnaast speelt het onderwerp segregatie hier een hele duidelijke rol in, waarbij toch veel ouders niet voor een school in een van de deelgemeentes aan de randen van de stad kiezen. Herkenning is voor ouders en leerlingen erg belangrijk. Segregatie staat nu hoog op de onderwijsagenda. Het is echt een hot topic, en het lerarentekort zit daar volgens mij aan vast. Dat zijn aan elkaar verbonden eenheden. Er is een enorm lerarentekort in Amsterdam maar het beperkt zich tot bepaalde, al wat ‘moeilijkere’ scholen. Het Fons Vitae bijvoorbeeld heeft hier veel minder last van dan scholen in gebieden waar juist die docenten het hardst nodig zijn. Dus het is een versterkende factor. Wat er gebeurt is dat docenten gedurende hun carrière graag hun vakkennis overdragen en ook het liefst meer gaan verdienen. Dan gaan ze niet op een VMBO-school in West werken, want daar kunnen ze niet in een hogere salarisschaal terecht komen en zijn ze vaak meer sociale vaardigheden aan het bijbrengen.  We zullen tot iets moeten komen waarbij je docenten op de juiste plek krijgt. Hoe kunnen we er nou voor zorgen dat het onderwijs op die scholen significant beter in de picture komt te staan, dat mensen denken daar moet ik zijn, want daar staat zo’n excellente leraar. Het is niet dat er geen mogelijkheden zijn als docent, het gaat er meer om bij welke school er mogelijkheden zijn, en waarom?

Verbindingen met scholen in andere stadsdelen

We hebben wel eens uitwisselingen gedaan, onder andere met het Caland Lyceum, een klas van hier naar daar en andersom, om vooroordelen bespreekbaar te maken en verbinding te leggen met andere stadsdelen. Van tevoren moesten leerlingen opschrijven wat ze daar aan dachten te treffen. Dat zijn echt alle standaard dingen die je kan verzinnen: “wij zijn kakkers en dat zijn gangsters”. Als je ze dan bij elkaar zet dan is het helemaal goed, want ze zijn allemaal 14 en ze willen allemaal dezelfde dingen. Dat zijn hele leuke ervaringen.

Adviezen voor de gemeente

• Zoek oplossingen voor de segregatie in het onderwijs niet alleen in een gemengde brugklas, want ouders en kinderen zoeken uiteindelijk herkenbaarheid en zekerheid, maar zet ook in op diverse lerarenteams. Bijvoorbeeld door leraren op alle schoolniveaus de kans te geven in de Ld-schaal te werken.
• Zorg voor meer kennisdeling tussen schoolbesturen, om gedeelde problemen in kaart te brengen.
• Zorg voor een reguliere vorm van uitwisseling tussen Amsterdamse VO scholen uit verschillende stadsdelen.