In gesprek met Alies Fernhout

Alies Fernhout woont al dertig jaar met veel plezier in Amsterdam en heeft zich op allerlei manieren en binnen verschillende netwerken ingezet voor de stad. Als opbouwwerker en via vluchtelingenwerk is ze lange tijd bezig geweest op het gebied van bewonersparticipatie en basisdemocratie. Daarnaast heeft ze een hoveniersbedrijf waarmee ze mensen motiveert hun tuin te zien als ecologische plek in de stad. Voor haar inzet met Platform Behoud het Lutkemeer is ze dit jaar genomineerd voor Amsterdammer van het Jaar. Dit is een actiegroep die de afgelopen jaren is uitgegroeid tot een beweging van solidaire burgers die op verschillende manieren strijden voor de Lutkemeerpolder, en voor een groener en eerlijker ruimtegebruik van de stad.

Strijd om groen

Het verzet ontstond uit sympathie voor zorgboederij de Boterbloem, om een boerin te steunen die haar hele leven met veel passie en toewijding op die grond gewerkt heeft en nu het nu moet opnemen tegen partijen als Schiphol. Gaandeweg het proces is dit sentiment uitgegroeid tot een beweging die opkomt voor de polder in zijn geheel, om na te denken over hoe de stad ook kan worden ingericht zonder daarbij een uniek stukje vruchtbare grond aan een bedrijventerrein te verliezen. Het is een complex dossier waar al vanaf de jaren 90 plannen voor zijn gemaakt, en waar verschillende partijen claims op leggen. “Ik snap dat je als gemeente in een situatie zit die je niet had gewild. Maar wat er nu lijkt te gebeuren is dat de gemeente er alles aan doet om hier zo snel mogelijk te bouwen zodat dit dossier wordt gesloten. Terwijl de waarde van de polder veel groter is dan de papieren waarde, en we samenwerken met ondernemers, investeerders, en wetenschappers om dit vast te leggen voor de toekomst.”

Doordat er zoveel aspecten aan dit verhaal zitten is er een hele diverse achterban betrokken bij Platform Behoud het Lutkemeer. Iedereen heeft zijn eigen invalshoek om het belangrijk te vinden. Ook al staan mensen er heel anders in, de wil om er samen uit te komen en het respect voor elkaar is groter. Dat zijn hele mooie processen om mee te maken, en dat geeft ook kracht.

Civiele ongehoorzaamheid

Platform Behoud het Lutkemeer heeft vorig jaar een stuk van de polder ‘gekraakt’ en daar moestuinen aangelegd. Dit was een prachtige plek waar wel 50 mensen een tuintje hadden en met andere acties bezig waren. Iedereen had er zijn rol, van daklozen tot hoogopgeleide architecten, alles liep daar door elkaar. “Wat ik mooi vind om te zien is dat mensen die nooit hebben gedemonstreerd gaan demonstreren, dat mensen die nooit iets hebben bezet iets bezetten. Ze gaan grenzen over voor zichzelf, omdat ze voelen dat ze ook zelf het heft in eigen handen kunnen nemen. Ze zijn niet alleen boos, maar ze gebruiken die boosheid om met elkaar neer te zetten wat ze wel willen dat er komt.”

De Boterbloem staat voor burgerparticipatie, groene scheggen, lokale voedselproductie en kleinschalige zorginstellingen. Dat zijn allemaal termen die in de beleidsnota’s verschijnen als zaken die moeten worden behouden. Maar omdat de activiteiten van de Boterbloem en de ruimte die daarvoor nodig is niet binnen de plannen passen, krijgen ze geen voet aan de grond. Inspreken, demonstreren en in gesprek gaan met de gemeente hebben tot nu niet de gewenste resultaten opgeleverd. Vanwege de breed gedragen zorgen over het klimaat heeft het platform veel bijval gekregen van Amsterdammers. “Steeds meer mensen vragen zich of hoe het zit met de grenzen aan de groei. Dus het gaat om het lef bij de politiek om toch een pas op de plaats te maken.”

In 2050…

Alies adviseert de gemeente om te koesteren wat er nu is en wat niet meer terugkomt als je het weghaalt. Dingen die van waarde zijn, zoals groen en cultuurhistorische akkers, moeten beschermd worden. Op dat soort plekken mag niet gebouwd worden. Anders dan bij een distributiecentrum of bedrijventerrein zijn dat soort plekken van waarde niet makkelijk op te bouwen.  Ze pleit ook tegen de verdere uitbreiding van Schiphol, om de omgelegen natuurgebieden te beschermen. “Voor het behoud van de Lutkemeerpolder hebben we een plan gemaakt voor een coöperatieve voedselvoorziening voor de stad, waar de biodiversiteit en de cultuurhistorische waarde van de polder wordt beschermd, en er veel aandacht is voor voedseleducatie en recreatie vanuit de stad. We hebben zoveel burgerkracht, we zitten met ondernemers en investeerders aan tafel, mensen die een hele andere toekomstvisie hebben en dit plan steunen. Als je het hebt over een fearless city, hier kan je beginnen”

Adviezen aan de gemeente:

• Sta keihard achter je waardes, en dwing jezelf op die manier tot andere oplossingen te komen.
• Niet meer bouwen in groen.
• Ga om de tafel met participerende burgers die andere ideeën hebben over de ruimtelijke ordening, negeer ze in ieder geval niet.
• Durf bestaande plannen te herzien om ze in een nieuwe economie en nieuwe context anders in te kunnen vullen.
• Probeer als gemeente en ambtenarenapparaat flexibeler en opener om te gaan met nieuwe ideeën over stadsinrichting – waar burgerparticipatie en duurzaamheid integraal zijn.