Een open en unieke stad

Vaak kijken we naar steden als een verzameling van gebouwen en infrastructuur. Maar een stad bestaat allereerst uit mensen. De inwoners uiteraard, maar ook mensen die er dagelijks komen om te werken, te studeren of wekelijks om te winkelen of uit te gaan. Mensen die er eenmalig en kortstondig op bezoek zijn. Al deze mensen zijn onderdeel van netwerken, soms heel lokaal in een gebouw, een straat of buurt. Soms juist internationaal, in een bedrijf, een kennisinstituut of als lid van een over verschillende landen uitgewaaierde familie. Soms langdurig, soms heel kort. Het is deze veelheid aan netwerken, de uitwisseling die er tussen mensen plaatsvindt, die de essentie vormt van een stad. Een vitale stad is rijk aan netwerken van verschillende aard, die bovendien op verschillende schaalniveaus functioneren.

Voor Amsterdammers is de stad in eerste plaats thuis. Het is de plek waar ze hun leven leiden en samen met familie, vrienden, buren of collega’s gemeenschappen vormen. Waar ze als ondernemer actief zijn, of binnen bedrijven en instellingen bijdragen aan dynamiek en innovatie. De huidige en toekomstige inwoners maken de stad zijn de dragers van de unieke, vrijzinnige stadscultuur, dragen de economie en zorgen voor de leefbaarheid in de stad. De stad kan alleen maar functioneren als haar bewoners goed kunnen functioneren.

De Amsterdammers centraal

Wil Amsterdam in de 21e eeuw een plek blijven waar je thuis kan zijn, een onderscheidende metropool op het wereldtoneel, economisch succesvol en cultureel vernieuwend, dan moeten de Amsterdammers bij de ontwikkeling van de stad centraal staan. De huidig inwoners van de stad, maar ook de mensen die nog zullen komen, die nog geboren moeten worden. De snelle groei van het inwonertal, de economie en bezoekers betekende een revitalisering van de stad en meer werkgelegenheid voor hoog- en laaggeschoolde werknemers. Maar de groei legde ook een kwetsbaarheid bloot. De balans tussen continuïteit en vernieuwing dreigde zoek te raken. Naar 2050 is de centrale vraag hoe we groei kunnen aanwenden om van Amsterdam een betere stad te maken.

Daarom willen we ervoor zorgen dat Amsterdammers en mensen die in onze stad werken of studeren zich kunnen blijven ontwikkelen en ontplooien. Daar zijn voorzieningen en voorwaarden voor nodig: betaalbare woningen, werkruimten, een gezonde en veilige leefomgeving, toegang tot betaalbaar en gezond voedsel, cultuur en educatie, maatschappelijke voorzieningen, ruimte voor ontmoeting, plekken om te sporten en te bewegen, plekken voor rust, groen en natuur, en plekken om te experimenteren en te leren. De stad heeft een rijke schakering van mensen nodig, van jong tot oud, arm tot rijk, verschillende beroepsgroepen, nationaliteiten en culturen. Juist die diversiteit en sterke verbondenheid van Amsterdammers met elkaar, de omgeving en de rest van de wereld is een kracht die de stad doet groeien en bloeien.

Ruimte voor verschillende ritmes

Dit is geen vanzelfsprekendheid. De druk op de ruimte in Amsterdam is groot. Het heeft geleid tot prijsstijgingen, verdringing en het gevoel van vervreemding. De stedelijke samenleving ondergaat net als de stad zelf veranderingen. De bevolking groeit, wordt internationaler en diverser. Steeds meer mensen zijn slechts voor korte tijd in onze stad. Als bezoeker, als student of als werknemer. Die vluchtigheid hoort natuurlijk ook bij de stad. Maar het mag er niet toe leiden dat het ‘thuisvoelen’ in de stad onder druk staat. En dat is wat veel Amsterdammer wel voelen. Een gevoel van vervreemding zien we zowel in de binnenstad als aan de randen van de stad.

In en rond het centrum voelen Amsterdammers zich vaak onmachtig en niet betrokken bij de nieuwe ontwikkelingen in hun buurt. Maar vervreemding kan ook ontstaan als een buurt niet voldoende ruimtelijke en programmatische condities heeft die nodig zijn voor een goede leefbaarheid. Denk aan buurten waar weinig leven op straat is en bewoners op andere buurten aangewezen zijn voor hun voorzieningen.

Verdichting door de bouw van woningen en voorzieningen kunnen hier bijdragen aan meer contact en verbondenheid. Hoe diverser het voorzieningenaanbod is opgebouwd, hoe meer redenen er voor buurtbewoners zijn de buurt in te gaan, en hoe groter de kans op ver- schillende ontmoetingen is, binnen en buiten hun eigen kring. Het alledaagse ritme wordt frequenter, de band tussen bewoner en buurt hechter. Zowel het profiel van de voorzieningen als de alledaagse ritmes geven een buurt karakter en identiteit, wat het thuis voelen versterkt. Hoe meer je je thuis voelt in je buurt, hoe sneller je ‘opstapt’ en meedraait in de stad. De mogelijk- heden tot interacties en kleine ontmoetingen in een buurt zijn daarom heel belangrijk voor de leefbaarheid in de stad.

Amsterdam is een Global City en een Global Village in één, dit wordt op steeds meer plekken in de stad voelbaar. Mensen trekken naar de stad om onderdeel te zijn van het stedelijk leven, om mensen te ontmoeten, voor werk, het culturele aanbod en om zich te laten inspireren door de energie van de stad. Maar er zijn ook mensen die hier geboren worden, waarvoor hun buurt hun ‘dorp’ is, en voor wie de aantrekkingskracht van de stad een dreiging voelt voor de toekomst van hun wijk. Expats worden buren van mensen die al 40 jaar in huis wonen, grote kantoren nemen de plaats in van voorheen lokale functies, een buurtwinkel wordt een pick-up-point voor Airbnb-huurders. Verschillende ritmes en netwerken botsen op elkaar. En dat is soms ongemakkelijk.

Belangrijk is dat we ruimte blijven geven aan alle ritmes en netwerken. Voor ouderen en mensen met een afstand tot de maatschappij zijn lokale netwerken en voorzieningen belangrijk om mee te kunnen doen. Maar de verwachting is dat buurten voor iedereen in hogere mate belangrijk worden om deel te nemen aan de sociale en economische dynamiek van de stad. Een inclusieve stad voorkomt dat bevolkingsgroepen van elkaar vervreemden. Dit kan door voort te borduren op de al aanwezige ruimtelijke kwaliteit, door gericht in te zetten op het behoud van minder kapitaalkrachtige functies en door voorzieningen gericht op ontmoeting een centrale plek te geven in de buurt.